Dù dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến rất khó lường, nền kinh tế bị ảnh hưởng nghiêm trọng, song các bước chuẩn bị cho phục hồi kinh tế thời kỳ “hậu dịch” được cho là cần phải thực hiện ngay từ bây giờ. Theo PGS.TS Hoàng Văn Cường, Phó hiệu trưởng Đại Học Kinh Tế Quốc Dân – Đại biểu Quốc hội khoá 14 nhận định: “đã đến lúc phải chuẩn bị sẵn sàng cho sự phục hồi của nền kinh tế sau đại dịch”.
PGS.TS. Hoàng Văn Cường Phó hiệu trưởng Đại Học Kinh Tế Quốc Dân | Hình ảnh: Le Cerne NEU
Đại dịch COVID-19 tác động tiêu cực tới mọi mặt đời sống kinh tế xã hội của đất nước. Chính phủ cần có sự can thiệp vào các chính sách để tháo gỡ các khó khăn của nền kinh tế gặp phải do tác động của dịch bệnh.
Mới đây, Đại học Kinh tế Quốc dân vừa công bố bản báo cáo tập hợp những phân tích, đánh giá chuyên sâu thông qua 3 kịch bản dự báo về tác động của COVID-19 tới kinh tế Việt Nam, đồng thời, đưa ra các khuyến nghị chính sách cho hậu Covid-19. Nhân dịp này, PGS.TS. Hoàng Văn Cường – Phó hiệu trưởng Đại Học Kinh Tế Quốc Dân cũng chia sẻ những thông tin chính về ấn phẩm này.
Thưa PGS.TS, phân tích sâu về những giải pháp, ông nghĩ đề xuất những giải pháp gì có thể khôi phục nền kinh tế sau khi phòng chống dịch?
PGS.TS Hoàng Văn Cường: Trước nhất là báo cáo lần này của trường Kinh tế Quốc dân dựa trên cơ sở là dự báo những kịch bản về phòng chống dịch. Một kịch bản mà chúng ta mong muốn và sẽ có khả quan nhất khi Chính phủ thực hiện quyết liệt những giải pháp, đặc biệt như cách li xã hội hiện nay. Hy vọng rằng chúng ta sẽ sớm khống chế được tình trạng lan toả của dịch bệnh này ngay trong tháng 4.
Với kịch bản đó thì dự báo kinh tế cũng đã chỉ ra nền kinh tế vẫn bị ảnh hưởng nặng nề của các yếu tố dịch, đặc biệt là những ngành như dịch vụ, du lịch, logistic hoặc là những ngành công nghiệp về chế tạo, chế biến. Bên cạnh đó cũng có những ngành đang có các triển vọng rất tốt và vẫn là những điểm sáng, là những trụ đỡ cho nền kinh tế, như lĩnh vực về nông nghiệp, đặc biệt là sản xuất lương thực.
Năm nay là một năm vừa được mùa, vừa được giá. Những sản phẩm của nông nghiệp cũng đang là những điều kiện để tạo ra sự ổn định cho xã hội, kể cả trong giai đoạn khó khăn của dịch bệnh. Bên cạnh đó, cũng có những ngành khác, như công nghệ thông tin, thương mại điện tử, viễn thông. Đây cũng là một cơ hội để chúng ta thúc đẩy mạnh hơn việc ứng dụng cách mạng công nghiệp 4.0 vào trong rộng khắp các hoạt động về đời sống xã hội và các hoạt động quản lý. Tuy nhiên, chúng ta cũng biết rằng dù chúng ta có khống chế được dịch bệnh này sớm thì báo cáo cũng đã chỉ ra, nền kinh tế cũng không thể phục hồi ngay. Có chăng chúng ta cũng phải đạt được việc phục hồi trở lại nền kinh tế vào khoảng cuối quý II của năm 2020 với kịch bản là chúng ta khống chế được dịch bệnh sớm nhất.
Để khắc phục các khó khăn mà do dịch bệnh gây ra, báo cáo này cũng đã chỉ ra những giải pháp của Chính phủ hiện nay đang thực hiện và cũng như những khuyến nghị mới. Đặc biệt là việc Chính phủ đang tập trung toàn bộ nguồn lực vào trong đầu tư phòng chống dịch. Đây có lẽ là một giải pháp trọng tâm, một hành động trọng tâm mà chúng ta càng đầu tư phòng chống dịch nhanh, tốt thì chúng ta sẽ càng có cơ hội để cho nền kinh tế sớm phục hồi. Thứ hai là tập trung vào các giải pháp để làm giảm bớt những khó khăn của doanh nghiệp, đặc biệt là các khoản đóng góp, những chi phí mà đang tạo ra những gánh nặng doanh nghiệp, ví dụ như thuế, phí, chi phí trực tiếp khác, để làm sao doanh nghiệp vẫn tiếp tục duy trì nhưng lại không bị những gánh nặng này. Thì đây là những chính sách sẽ giúp cho doanh nghiệp tiếp tục tồn tại, tiếp tục duy trì hoạt động được vượt qua thời kì khủng hoảng khó khăn.
Hướng giải pháp thứ ba mà trong báo cáo này cũng đã chỉ ra, đó là những các hoạt động mà chúng ta thực hiện đầu tư, hỗ trợ để tạo ra một sự phát triển bứt phá lâu dài của nền kinh tế, như là đầu tư để tái cấu trúc lại nền kinh tế, tái cấu trúc lại bản thân các doanh nghiệp hoặc tạo ra một sự liên kết giữa các doanh nghiệp với nhau để làm thế nào chúng ta tạo ra một chuỗi cung ứng và tạo ra được các điều kiện về chất lượng sản phẩm, thay đổi được các thị trường để tiếp cận được thị trường ngay sau khi dịch bệnh được chấm dứt. Và như vậy, nếu chúng ta sử dụng một tổng thể những giải pháp này thì một mặt chúng ta sẽ tạo ra các chính sách để tạo ra sự ổn định và tiềm năng phát triển lâu dài của nền kinh tế. Đồng thời cũng là những định hướng cho các doanh nghiệp cần phải có những hành động ngay từ trong giai đoạn đang dịch này để chúng ta đón trước những cơ hội sau khi dịch chấm dứt. Chúng ta sẽ trở lại, tạo ra sự phát triển và bứt phá nhanh hơn”.
Nhóm chuyên gia nghiên cứu Trường Đại học Kinh tế Quốc Dân. Hình ảnh: Giang Nguyễn | Le Cerne NEU (Tháng2/2020)
Khuyến nghị chính sách
Các chính sách cũng cần nhằm vào việc cải thiện khả năng thanh khoản, kéo dài khả năng chống đỡ của doanh nghiệp và đảm bảo an sinh xã hội. Đặc biệt quan tâm đến những khu vực dễ bị tổn thương như người lao động, các DNNVV trong ngắn hạn (đặc biệt tại những ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất) nhưng đồng thời cũng cần tránh sự đổ vỡ của các doanh nghiệp lớn, đầu tầu để từ đó lan sang các khu vực khác.
Đồng thời, có các chính sách kích thích tổng cầu chủ yếu thông qua tăng đầu tư của nhà nước vào cơ sở hạ tầng, tránh việc lạm dụng chính sách tiền tệ gây ra các bất ổn kinh tế vĩ mô trong dài hạn. Hình thành rõ các gói chính sách hỗ trợ trong ngắn hạn và các gói chính sách giải cứu nền kinh tế trong dài hạn.
Kiến nghị một số giải pháp cụ thể, Báo cáo chia làm các nhóm giải pháp của ngân hàng và các tổ chức tín dụng; giải pháp của Bộ Tài chính cũng như giải pháp hỗ trợ BHXH cho doanh nghiệp và an sinh xã hội.
Đặc biệt, đối với nhóm giải pháp từ các doanh nghiệp, Báo cáo khuyến nghị cần tái cơ cấu doanh nghiệp theo hướng giảm đầu mối, tăng hiệu quả, cập nhật công nghệ, cơ cấu và đào tạo lại nhân lực; phát triển các nguồn nguyên vật liệu trong nước, tìm và thay thế các nguồn nhập khẩu, phát triển các nguồn nguyên liệu và liên kết sâu với các nhà cung ứng nội địa.
Bên cạnh các giải pháp mang tính trước mắt, Báo cáo cũng khuyến nghị chú trọng giải pháp đầu tư, hỗ trợ để tạo ra một sự phát triển bứt phá lâu dài của nền kinh tế, như là đầu tư để tái cấu trúc lại nền kinh tế, tái cấu trúc lại bản thân các doanh nghiệp hoặc tạo ra một sự liên kết giữa các doanh nghiệp với nhau, từ đó, tạo ra một chuỗi cung ứng và tạo ra được các điều kiện về chất lượng sản phẩm, thay đổi được các thị trường để tiếp cận được thị trường ngay sau khi dịch bệnh được chấm dứt.
PGS. TS. Hoàng Văn Cường trong buổi họp công bố Ấn phẩm thường niên. Hình ảnh: LeCerne NEU (Tháng 2/2020).
“Nếu chúng ta sử dụng một tổng thể những giải pháp này thì một mặt chúng ta sẽ tạo ra các chính sách để tạo ra sự ổn định và tiềm năng phát triển lâu dài của nền kinh tế. Đồng thời cũng là những định hướng cho các doanh nghiệp cần phải có những hành động ngay từ trong giai đoạn đang dịch này để chúng ta đón trước những cơ hội sau khi dịch chấm dứt. Chúng ta sẽ trở lại, tạo ra sự phát triển và bứt phá nhanh hơn”, PGS.TS. Hoàng Văn Cường nói.
Chính phủ cần có giải pháp để phục hồi nền kinh tế sau Covid-19
Chính phủ cần có những giải pháp để giúp nền kinh tế phục hồi, tiếp đà phát triển như trong những năm vừa qua.
Đó là, với nguồn lực ngân sách hạn hẹp, để đối phó với dịch bệnh COVID-19, Chính phủ cần dựa vào sự tham gia của toàn dân chứ không thể chỉ dựa vào nguồn lực của Chính phủ. Khi dịch bệnh diễn ra, sẽ có rất nhiều doanh nghiệp bị thiệt hại. Nhưng cần phải coi đó như là một loại rủi ro mà bất cứ doanh nghiệp nào khi kinh doanh cũng đều cần phải sẵn sàng gánh chịu. Vì thế, Chính phủ trước hết cần truyền tải thông điệp cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam phải có các giải pháp để tự cứu mình và cứu lẫn nhau là chính.Chẳng hạn, các doanh nghiệp cho thuê mặt bằng bất động sản cần giảm hoặc giãn tiền thuê cho các doanh nghiệp đi thuê. Các tổ chức tài chính-ngân hàng chủ động làm việc với các doanh nghiệp bị thiệt hại do dịch bệnh để khoanh nợ, giãn nợ, hoặc đàm phán lại các điều khoản vay nợ sao cho phù hợp với tình hình mới.
Tiếp đến, Chính phủ cần tập trung các giải pháp để hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước tìm kiếm các nguồn cung ứng mới và thị trường mới để thay thế và hồi phục sản xuất. Trách nhiệm chính vẫn thuộc về doanh nghiệp, nhưng Chính phủ có thể hỗ trợ các doanh nghiệp về mặt thông tin lẫn khía cạnh pháp lý để gỡ các vướng mắc liên quan đến xuất, nhập khẩu trong thời kỳ các quốc gia đều xây dựng các hàng rào liên quan đến lưu thông hàng hóa và con người trong giai đoạn dịch bệnh.
Cùng với đó, Chính phủ có thể áp dụng một số chính sách miễn giảm thuế, giãn thuế VAT, thuế TNDN và BHXH cho các doanh nghiệp phải ngừng sản xuất hoặc sản xuất cầm chừng do dịch cúm hoặc cho phép các tỉnh, thành sử dụng Quỹ dự trữ tài chính địa phương để hỗ trợ các tổ chức tín dụng trên địa bàn giãn nợ cho những doanh nghiệp thuộc những ngành nghề bị ảnh hưởng. Đây là chính sách Chính phủ có thể cân nhắc để bảo tồn được năng lực sản xuất tại những ngành nghề chịu ảnh hưởng tiêu cực.
Trong trường hợp nền kinh tế bị ảnh hưởng nặng có thể dẫn đến nguy cơ suy thoái, Chính phủ có thể cân nhắc cải cách toàn diện chính sách thuế theo hướng giảm mạnh suất thuế TNDN (như giảm về mức 15%), nâng mức khởi điểm chịu thuế TNCN và bù đắp hụt thu từ các sắc thuế trên bằng việc tăng VAT.
“Giải pháp này không những vẫn đảm bảo cân bằng ngân sách mà còn khuyến khích người dân tăng tiết kiệm, bỏ tiền đầu tư mở rộng sản xuất cũng như thu hút đầu tư nước ngoài tốt hơn, qua đó nhanh chóng giúp nền kinh tế hồi phục trở lại. Một cải cách toàn diện như vậy có thể sẽ gặp nhiều phản ứng trong giai đoạn bình thường nhưng có thể sẽ dễ dàng được thông qua trong giai đoạn khi dịch bệnh vừa kết thúc”, PGS.TS Hoàng Văn Cường nói.
Ngoài ra, theo PGS.TS Hoàng Văn Cường, “Chính phủ cần kiên định không lạm dụng chính sách tiền tệ để kích thích nền kinh tế. Trong những năm vừa qua, nền kinh tế của Việt Nam hồi phục và duy trì mức tăng trưởng vững chắc được một phần là nhờ Chính phủ kiên định chính sách ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì mức lạm phát dưới 4%. Sự phục hồi kinh tế sau dịch bệnh cần nhất là mang lại niềm tin cho người dân và cộng đồng doanh nghiệp. Bất cứ sự biến động mạnh nào về giá cả đều khiến cho người dân giảm chi tiêu và đầu tư, từ đó ảnh hưởng đến sự hồi phục của nền kinh tế. Vì thế chính sách tiền tệ chỉ nên dừng ở mức độ đảm bảo thanh khoản cho hệ thống tài chính-ngân hàng.”
Cuối cùng, Chính phủ khuyến khích các TCTD nên chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp và người dân, giãn hoặc khoanh nợ, giảm lãi suất cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng. Nhưng đây phải được xem như là các chính sách của từng tổ chức tài chính-ngân hàng chứ không phải là chính sách hỗ trợ lãi suất rộng khắp như năm 2009.
PGS.TS. Hoàng Văn Cường cũng nhận định rằng: “Trường Đại học Kinh tế Quốc dân với tinh thần trách nhiệm của mình, là một đơn vị nghiên cứu hàng đầu của cả nước mong muốn đóng góp cho chính phủ khuyến nghị về chính sách ứng phó với đại dịch COVID-19. Chính vì thế chúng tôi đã tổ chức lực lượng triển khai nghiên cứu các đề xuất của Chính phủ. Về công tác tổ chức nghiên cứu dưới sự chỉ đạo của Hiệu trưởng, nhà trường đã huy động được 50 giảng viên là những nhà nghiên cứu đầu ngành của các lĩnh vực. Các thầy cô cũng đã có tinh thần làm việc rất là tốt, hăng say đóng góp nghiên cứu cho Chính phủ. Bên cạnh đó cũng có sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp. Các khảo sát từ doanh nghiệp cũng được trả lời một cách nhanh chóng, đạt chất lượng. Ngoài báo cáo mang tính thời sự, thì nhà trường còn có ấn phẩm Đánh giá Kinh tế Việt Nam thường niên 2019 và Triển vọng Kinh tế 2020 sắp được công bố, trong đó ngoài Covid sẽ có thông tin tổng thể và bao quát hơn những xu hướng mới của nền kinh tế, về Kinh tế số và nâng cao năng suất lao động.
Đánh giá được cốt lõi vai trò của Ấn phẩm Đánh giá Kinh tế Việt Nam thường niên như một sản phẩm được hỗ trợ đơn vị quản lý nhà nước. Ấn phẩm mang chủ đề “Cải thiện năng suất lao động trong bối cảnh kinh tế số” và đây là một trong những chủ đề nền kinh tế Việt Nam và các quốc gia khác bắt buộc phải triển khai sớm, nhất là sau khi tác động của dịch COVID–19.
Bà Nguyễn Thy Nga – chủ nhiệm nhiệm vụ phát triển thị trường cho Doanh nghiệp Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam theo Quyết định 844 của Thủ Tướng Chính Phủ trao đổi kế hoạch với đồng chủ biên ấn phẩm PGS.TS Tô Trung Thành cùng PGS.TS Hoàng Văn Cường. Hình ảnh: Le Cerne NEU
Trong quá trình tham gia phát triển ấn phẩm cùng Trường Đại học Kinh Tế Quốc Dân, V-Startup hy vọng ấn phẩm năm nay sẽ mang đến những nội dung quan trọng tới đông đảo bạn đọc, độc giả, đặc biệt là những thông tin liên quan đến tác động của COVID-19 tới tình hình kinh tế Việt Nam, áp lực chuyển đổi số và áp dụng công nghệ 4.0 để nâng cao năng suất lao động.
ẤN PHẨM ĐÁNH GIÁ KINH TẾ VIỆT NAM THƯỜNG NIÊN.
Bài viết: V-Startup Việt Nam.
